"လင္ႏွင့္ မယား၏ အေမြေၾကာင္း"

"လင္ႏွင့္ မယား၏ အေမြေၾကာင္း"

ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ လင္နဲ႔မယားတို႔ရဲ႕
အေမြဆက္ခံေရး၊
အေမြခဲြေ၀ေရးအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာလူမ်ဳိး၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လင္နဲ႔မယားတုိ႔ဟာ
တစ္ဦးဦးေသဆံုးသြားတဲ့အခါ (ေသကြဲကြဲၿပီး)
အေမြဆက္ခံၾကရပါ တယ္။

တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး လင္ခန္းမယားခန္း
ကြာရွင္းျပတ္စဲၾကတဲ့အခါ (ရွင္ကြဲ ကြဲၿပီး)
ပစၥည္းခြဲေ၀ၾကရပါတယ္။

"လင္ သို႔မဟုတ္ မယားေသဆံုးျခင္း"
===================
(ေသကြဲ ကြဲျခင္း)

- လင္ သို႔မဟုတ္ မယား ေသဆံုးသြားတဲ့အခါ
လင္ခန္း၊ မယားခန္း ပ်က္ျပယ္သြားပါတယ္။
က်န္ရစ္သူဟာ လြတ္လပ္သူ ျဖစ္သြားပါတယ္။
- လင္ေသရင္ မယားက၊ မယားေသရင္ လင္က၊
လင္မယားႏွစ္ဦးပိုင္တဲ့ပစၥည္းအားလံုးကို
(ၾသရႆ သားသမီးမက်န္ ရစ္ရင္)
တစ္ဦးတည္းအေမြဆက္ခံရရွိပါတယ္။
- ကနိ႒ သားငယ္ သမီးငယ္မ်ားဟာ အေမြရခြင့္မရွိပါဘူး။
(အျခားဘာသာေတြမွာ ဒီလိုမဟုတ္ပါဘူး။)
- လင္နဲ႕မယားဟာ မကြာရွင္းရေသးဘဲ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ
ခြဲခြာေနၾကေပမဲ့ တစ္ဦးဦးေသဆံုးတဲ့အခါမွာ
ေသသူ (ဇနီး၊ ခင္ပြန္း)ရဲ႕ အေမြကိုလာၿပီး ေတာင္းသြား
တတ္ပါတယ္။
- တရား၀င္မကြာရွင္းရေသးပါက၊ တစ္ဦးဦးေသရင္ အေမြ
ဆက္ခံခြင့္ ရွိပါတယ္။
- လင္ငယ္ေနာက္လိုက္သြားတဲ့ မိန္းမက လင္ႀကီးေသတဲ့အခါ
ေသသူလင္ရဲ႕ အေမြကိုလာေတာင္းလို႔၊ လင္ရဲ႕အမ်ဳိးေတြနဲ႔
အႀကီးအက်ယ္ အမႈ႕ျဖစ္ခဲ့တာ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
မကြာရွင္းေသးရင္ အေမြရႏိုင္တဲ့ သေဘာ ကို သိထားဖို႔
လိုပါတယ္။

အမႈ႕တစ္မႈ႕မွာ -
လင္ႀကီးကို လင္ငယ္နဲ႔ပူးေပါင္းၿပီး သတ္လိုက္တယ္။
အဲ႔ဒီမိန္းမ ေသဒဏ္က်သြားတယ္။
ေနာင္ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ေျပာင္းသြားတယ္။
ေထာင္ထဲမွာ (၁၆)ႏွစ္ ေနခဲ့ရတယ္။
ေထာင္ကထြက္လာေတာ့ လင္ႀကီးရဲ႕ မေရႊ႕ေျပာင္းႏုိင္တဲ့
အိမ္ေျမေတြကို သူပဲ ဆက္ခံရရွိသြားတယ္။
ဘဏ္မွာထည့္ထားတဲ့ လင္ႀကီးရဲ႕ေငြေတြလဲ သူပဲ
ဆက္ခံရရွိသြား တယ္။
သားသမီးမ်ားေတာင္ မရလိုက္တာေတြ႕ဖူးတယ္။

တိုက္တာအိမ္ေျမေတြနဲ႔ ေရႊတစ္တင္းပိုင္ဆုိင္တဲ့
အသက္(၇၀)အရြယ္ ဘိုးခ်မ္းသာဟာ
အသက္(၂၀) အရြယ္ ေမာ္ဒယ္ မေလးလွယဥ္ေက်းနဲ႔
လက္ထပ္လိုက္တယ္။
အဲဒီညမွာပဲ ဘိုးခ်မ္းသာ ေသသြားတယ္။
လွယဥ္ေက်းဟာ ေရႊတစ္တင္းနဲ႔
ေန႔ခ်င္း ေသသြားတဲ့ ဘိုးခ်မ္းသာပိုင္ပစၥည္းအားလံုးကို
အေမြဆက္ခံရ ရွိ တယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ လင္နဲ႔မယားတုိ႔ရဲ႕ အေမြဆက္ခံေရးကိုၾကည့္ရင္၊
ေယာက္်ားနဲ႔ မိန္းမတို႔ လင္မယား အျဖစ္
ေပါင္းသင္းလိုက္တဲ့ အခါ ႏွစ္ဦးစလံုးကပါလာတဲ့
ပစၥည္းေတြဟာ လင္မယားႏွစ္ဦးပိုင္ပစၥည္းအျဖစ္
အတူပူးတြဲပိုင္သြားၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

သက္မဲ့ပစၥည္းသာမက သက္ရွိပစၥည္းကိုလည္း
ကာမပိုင္လင္၊ ကာမပိုင္မယားဆိုၿပီး သေဘာထားၾကပါတယ္။

အျခားဘာသာေတြမွာေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။
- ေယာက္်ားနဲ႔ မိန္းမေပါင္းလိုက္ၾကတဲ့အခါ
တစ္ဦးမွာ ပါလာတဲ့ပစၥည္းဟာ က်န္တစ္ဦးနဲ႔ ဘာမွမဆုိင္ဘူး။
- လင္ဆိုရင္ လင္ပိုင္ပစၥည္း သန္႔သန္႔ပဲျဖစ္တယ္။
- မယားပိုင္ပစၥည္းဟာလဲ မယားပိုင္ပစၥည္း သန္႔သန္႔ျဖစ္တယ္။
- တစ္ဦးရဲ႕ပစၥည္းကို က်န္တစ္ဦးက သြားၿပီးမပိုင္ ဘူး။
ပူးတြဲလည္းမပိုင္ဘူး။
- လင္ (သို႔မဟုတ္) မယားဟာ    သူပါလာတဲ့ သူပိုင္ပစၥည္းကို
သူတစ္ေယာက္တည္း သေဘာနဲ႔
ေရာင္းခ်၊ ေပါင္ႏွံ၊ ေပးကမ္း၊ ငွားရမ္း၊ လဲလွယ္ခြင့္ရွိတယ္။
- က်န္တစ္ဦးက၀င္ေရာက္ကန္႔ကြက္ေျပာ ဆိုခြင့္မရွိဘူး။
- သူပိုင္ပစၥည္းကိုသူမေသမီ ေသတမ္းစာေရးၿပီး
အျခားသူမည္သူကိုမဆို ေပးကမ္းသြားလို႔ရတယ္။

ျမန္မာ့ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒအရ လင္နဲ႔မယားမွာ
ဒီလိုမဟုတ္ဘူး။
- လင္မယားျဖစ္သြားရင္ တစ္ေယာက္ ပစၥည္းကို
တစ္ေယာက္ပူးတြဲပိုင္တယ္။
- အဲဒီပစၥည္းအေပၚမွာ မိမိရဲ႕ေ၀စု (ပိုင္ခြင့္) အလိုေလ်ာက္
ရွိေနတယ္။
- သူပါလာတဲ့ပစၥည္း ဆိုၿပီး (ေရာင္း၊ ေပါင္၊ ေပး၊ ငွား၊ လဲ)
လုပ္လို႔မရဘူး။
- မိမိေ၀စုကို ထိခိုက္ေအာင္လုပ္လို႔ မရဘူး။
လုပ္ရင္ပ်က္ျပယ္တယ္။
ဒါက ျမန္မာဓေလ့ထံုးတမ္း ဥပေဒရဲ႕ထူးျခားခ်က္ျဖစ္တယ္။

"နိႆယ(ေထာက္ပံ႔သူ)နဲ႔ နိႆတ(မွီခိုသူ) သေဘာတရား"

ျမန္မာဗုဒၶဘာသာလင္နဲ႔မယားမွာ နိႆယနဲ႔ နိႆိတ ဆိုတဲ့
မူသေဘာတရားရွိတယ္။
- ပစၥည္းပါလာ သူ၊ ေထာက္ပံ႔သူ၊ အေမြရသူကို
နိႆယ(ပစၥည္းရသူ)လို႔ ေခၚတယ္။
- က်န္တစ္ဦးကို နိႆိတ (မွီခိုသူ)လို႔ေခၚတယ္။

ဥပမာ -
- ဘိုးခ်မ္းသာက ေရႊတစ္တင္းပါလာတယ္ဆိုရင္၊
ဘိုးခ်မ္းသာကို (ေထာက္ပံ့သူ-နိႆယ)လို႔ေခၚတယ္။
- သူ လွယဥ္ေက်းကိုယူရင္ ဒီေရႊေတြအေပၚ မွာ(၂ /၃) ပဲ
ပိုင္ေတာ့တယ္။
- လွယဥ္ေက်းမွာဘာပစၥည္းမွပါမလာေပမဲ့ ဘိုးခ်မ္းသာရဲ႕
ေရႊတစ္တင္းအေပၚမွာ(၁/၃)ပံုလိုလိုပိုင္သြားတယ္။
- ဘိုးခ်မ္းသာေသရင္၊လွယဥ္ေက်းဟာ ေရႊတစ္
တင္းလံုးအေမြဆက္ခံတယ္။
- ဘိုးခ်မ္းသာနဲ႕ကြာရွင္းျပတ္စဲရင္ ေရႊတစ္တင္းရဲ႕(၁/၃)ပံု
ရခြင့္ရွိတယ္။
ဒါကို နိႆယ  ၊ နိႆိတ မူသေဘာတရား လို႔ ေခၚတယ္။
အလားတူပဲ လင္ဘက္က အေမြရတဲ့ပစၥည္းျဖစ္ေပမဲ႔
မယားဟာ (၁/၃)ပံုပိုင္ ဆိုင္ခြင့္ရွိတယ္။

ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ -
- အိမ္ေထာင္ႀကီး(အအို)နဲ႔ အိမ္ေထာင္ႀကီး (အအို)အခ်င္းခ်င္း
လင္မယား အျဖစ္ေပါင္းသင္း ၾကရင္ေတာ့
- တစ္ဦးဦးေသသြားတဲ့အခါ၊ ေသသူရဲ႕ အထက္အိမ္ေထာင္က
ပါလာတဲ့ပစၥည္း (အထက္ပါပစၥည္း)ကို က်န္ရစ္သူက ရခြင့္မရွိဘူး။
- ေသသူရဲ႕ အထက္အိမ္ေထာင္က သားသမီးမ်ား
အက်ဳိး အတြက္ျဖစ္တယ္။

ဒါေတြကေတာ့ ေသကြဲကြဲတဲ့လင္မယားတို႔ရဲ႕၊
အေမြဆက္ခံေရးအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။

UTK (မဟာဝိဇၨာ၊ သိပၸံ၊ ဥပေဒ)

credit - Aung Soe (Pyay)
via ဆရာဦးထြန္းၾကည္(မဟာ၀ိဇၨာ၊သိပၸံ၊ဥပေဒ)