“သိထားသင့္ေသာ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ဥပေဒ”

“သိထားသင့္ေသာ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ဥပေဒ”

ကိုျဖဴ = တရားမမႈေတြရဲ႕ အႏိုင္အရႈံးဟာ ဘယ္အေပၚမွာ
တည္သလဲ ေျပာျပပါ။

ယူတီေက = ဟုတ္ကဲ့။ တရားမ မႈခင္းတစ္ခုရဲ႕ အႏိုင္အရံႈးဟာ
သာမန္အားျဖင့္
မိမိတင္ျပတဲ့ စြဲဆိုခ်က္(သို႔မဟုတ္) ထုေခ်ခ်က္မွန္ကန္ေၾကာင္း၊
သက္ေသေတြ၊ သက္ေသခံခ်က္ေတြ ခိုင္ခိုင္လုံလုံ တင္ျပရင္
အႏိုင္ရတတ္ပါတယ္။
ဥပမာ -
ေခ်းေငြ ရလိုမႈမွာ ေငြေခ်းခဲ့ေၾကာင္း စာခ်ဳပ္စာတမ္းနဲ႔
သက္ေသေတြ ခိုင္ခိုင္လုံလုံ တင္ျပေပါ့ဗ်ာ။
တရားၿပိဳင္က ျပန္ဆပ္ၿပီးၿပီ ထုေခ်ရင္ ျပန္ဆပ္တဲ့ သက္ေသ
ခိုင္ခိုင္လုံလုံ တင္ျပေပါ့ဗ်ာ။
မွန္ကန္တဲ့ဘက္က အႏိုင္ရႏိုင္ပါတယ္။

ကိုျဖဴ = ကၽြန္ေတာ္က ေမာင္မဲကို သိန္း(၁ဝဝ)ေခ်းထားတယ္။
စာခ်ဳပ္စာတမ္းနဲ႔ သက္ေသအေထာက္အထား နဲ႔ပါ။
ျပန္မဆပ္လို႔ တရားစြဲတယ္။
ေမာင္မဲက သိန္း(၁ဝဝ)ေခ်းယူခဲ့ေၾကာင္း၊
ျပန္မဆပ္ရေသးေၾကာင္း မွန္တယ္လို႔ ဝန္ခံတယ္။
တရားရုံးက ကၽြန္ေတာ့္အမႈကို အႏိုင္မေပးဘူးဗ်ာ။
ကၽြန္ေတာ့္အမႈ ပလပ္လိုက္တယ္။ အ့ံေရာ အ့ံေရာ။

ယူတီေက = ဟုတ္ကဲ့။
တရားရုံးမွာ အမႈတစ္ခုရဲ႕ ႏိုင္ျခင္း၊ ရႈံးျခင္းဟာ သာမန္လူေတြ
ဆင္ျခင္စဥ္းစားသလို မိမိ ဘက္က မွန္ျခင္း၊ မွ်တျခင္း၊ တရားျခင္း၊
ေကာင္းမြန္ျခင္း စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမွာ လုံးဝမတည္ဘူး။
(မွန္/မွား)၊ (မွ်တ/မမွ်တ)၊ (တရား၊ မတရား)၊ (ေကာင္း၊ ဆိုး) စတဲ့
အခ်က္ေတြနဲ႔ ဘာမွမပတ္သတ္တဲ့ အျခားအေၾကာင္းတရား
အေပၚမွာလည္း မွီတည္ေန တတ္ပါတယ္။
ဒီအေၾကာင္း ျပည္သူမ်ား ဗဟုသုတရေစခ်င္လို႔
ဥပမာအမႈေတြနဲ႔ တင္ျပပါတယ္။
ဒီအမႈေတြဟာ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ ခဲ့ၿပီး တရားလို ရႈံးသြားတယ္။
သူ စြဲဆိုတဲ့အမႈ ပလပ္ခံခဲ့ရတယ္။ မယံုမရွိပါနဲ႔။

ဥပမာ (၁)        
လူသတ္မႈနဲ႔ ေသဒဏ္က်တယ္။ အယူခံတက္တယ္။
သူ သတ္မသတ္ မစဥ္းစားေတာ့ဘဲ အယူခံပယ္ခ်လိုက္တယ္။

ဥပမာ(၂)         
မိမိမက်ဴးလြန္ဘဲ ၿမိဳ႕နယ္တရားရုံးက ေထာင္ဒဏ္ခ်တယ္။
အယူခံတက္တယ္။ သူ က်ဴးလြန္ျခင္း ရွိ/မရွိ မစဥ္းစား ဘဲ
အယူခံပယ္တယ္။

ဥပမာ(၃)         
ဟိုတယ္မွာ တည္းၿပီး စားေသာက္သြားတယ္။
ေမွာ္ထဲကို ခဏဆိုၿပီး ျပန္သြားတယ္။
တည္းခိုခ၊ စားေသာက္စရိတ္ ေတြ မေပးလို႔ တရားစြဲတယ္။
တရားၿပိဳင္က တည္းခဲ့တယ္။ စားခဲ့တယ္။ ဝန္ခံတယ္။
ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့္အမႈကို ပယ္တယ္တဲ့။

ဥပမာ(၄)         
ကိုယ္ ႏွစ္ေပါင္း(၄ဝ)ေနလာတဲ့ အိမ္ေပၚကေန လူမိုက္တစ္စုက
ဆြဲခ်တယ္။
ျပန္ဝင္ခြင့္ရဖို႔ တရားစြဲတယ္။
မတရား ဆြဲခ်တာ မွန္ေပမယ့္ အမႈပယ္တယ္။

ဥပမာ(၅)         
က်ဳပ္ကားကို ခဲနဲ႕ထုလို႔ မွန္ကြဲသြားတယ္။
ဒီေကာင့္ကို နစ္နာေၾကးရလိုမႈ စြဲတယ္။
ခဲနဲ႕ထုတာ ဝန္ခံတယ္။
တရား ရုံးက ကၽြန္ေတာ့္ကို အရႈံးေပးလိုက္တယ္။

ဥပမာ(၆)         
မူဆယ္က ကၽြန္ေတာ့္ကုန္ေတြ သယ္သြားတဲ့ကား ကုန္ေတြ
လမ္းမွာေပ်ာက္ပ်က္ကုန္လို႔ ေလ်ာ္ေၾကးရလိုမႈစြဲ တယ္။
ေပ်ာက္၊ ပ်က္တာ ဝန္ခံတယ္။
ကၽြန္ေတာ့္အမႈ ပလပ္တယ္။

ဥပမာ(၇)         
ပဲအိတ္ေတြ ကုန္သည္အိမ္ သြားပို႔ေပးခဲ့တယ္။
ကုန္ဖိုးေငြ မရလို႔ တရားစြဲေတာ့ ကုန္ေတြရေၾကာင္း ဝန္ခံတယ္။
ဒါေပမဲ့ အမႈပလပ္လိုက္တယ္။

ဥပမာ(၈)         
ေငြေခ်းတယ္။ မဆပ္ဘူး။ တရားစြဲတယ္။
ဝန္ခံတယ္။ ခင္ဗွား အမႈလိုပဲ။ အမႈပလပ္လိုက္တယ္။

ဥပမာ(၉)         
ထန္းေတာ ငွားထာတာ။
တစ္ႏွစ္ငွားရမ္းခ ထန္းလ်က္ပိႆာ (၂၅ဝ)က်ပ္ႏႈန္းနဲ႔
(၁ဝ)ႏွစ္အတြက္ မေပးလို႔ တရား စြဲတယ္။
(၁ဝ)ႏွစ္အတြက္ မေပးရေသးဘူးလို႔ ထန္းငွားက
ဝန္ခံတယ္။
ရုံးက သုံးႏွစ္အတြက္ပဲ အႏိုင္ေပးလိုက္တယ္။

ဥပမာ(၁ဝ)       
လက္ထပ္မယ္ ကတိျပဳၿပီး အျခားလူကို ယူသြားလုိ႔
(ကတိပ်က္) ေလ်ာ္ေၾကးရလိုမႈ စြဲတယ္။
ေဖာက္ဖ်က္ ဝန္ခံ တယ္။
ရုံးက ေလ်ာ္ေၾကးမေပးဘူး။ အမႈပယ္လိုက္တယ္။

ဥပမာ(၁၁)       
အလကားေနခြင့္ေပးထားတဲ့ မိတ္ေဆြတစ္ဦးကို အိမ္က
ထြက္ပါေတာ့ ေျပာတာမရလို႔ ႏွင္လိုမႈ စြဲတယ္။
အလကား ေနတာမွန္ပါတယ္။ ဝန္ခံတယ္။
အမႈကို ပလပ္လိုက္တယ္။

ဥပမာ(၁၂)       
မယားေဖာက္ျပန္လို႔ လင္က ကြာလိုမႈ စြဲတယ္။
လင္ငယ္နဲ႔ ပက္ပင္းမိတာ ထင္ရွားတယ္။
မယားက ေဖာက္ျပန္ခဲ့ တာမွန္ေၾကာင္းဝန္ခံတယ္။
ကြာခြင့္မရဘူး။

ဥပမာ(၁၃)       
ကိုယ္ပိုင္တဲ့ ေျမကြက္ႀကီးထဲ က်ဴးေက်ာ္တဲ(၁၈)လုံး
ဝင္ေဆာက္ထားတယ္။
ထြက္ပါေျပာတာမရလုိ႔ တရားစြဲ တယ္။
က်ဴးေတြက က်ဴးတာ မွန္တယ္။ ဝန္ခံတယ္။ အႏိုင္မရဘူး။
အမႈပလပ္တယ္။

ဥပမာ(၁၄)       
လူၾကားထဲ အသေရဖ်က္တဲ့ စကားေတြေျပာလို႔
ေလ်ာ္ေၾကးရလိုမႈ စြဲတယ္။
အသေရဖ်က္တာ မွန္တယ္။ ေလ်ာ္ ေၾကး မရဘူး။

ဥပမာ(၁၅)       
ေျမတိုင္းၾကည့္ေတာ့ တစ္ဖက္အိမ္က (၁ဝ)ေပက်ဴးေနတာ
ေပၚတယ္။
က်ဴးေျမျပန္ရလိုမႈစြဲေတာ့ အမႈပလပ္တယ္။

* ဒီအမႈေတြမွာ ဘာေၾကာင့္ အမႈရႈံးသြားရတာလဲ။ *

တရားရုံးမွာ ရွိတဲ့ အမႈမွန္ျခင္း၊ မွားျခင္း၊
တရားမွ်တျခင္း၊ မတရားျခင္း စတဲ့ အခ်က္ေတြထက္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး
ျပင္ပမွာ ရွိတဲ့ “ဥပေဒျပဠာန္းခ်က္” တစ္ရပ္ေၾကာင့္
ဒီလုိျဖစ္ရတာပါ။
ဒီဥပေဒျပဠာန္းခ်က္ကို ျပည္သူမ်ား သိထားသင့္ပါတယ္။
သတိထား သင့္ပါတယ္။

(က) လူေတြဟာ မိမိရသင့္ရထိုက္တဲ့ သက္သာခြင့္၊ ရပိုင္ခြင့္ကို
ေပါ့ဆမႈ၊ ေလးတြဲ႕မႈ၊ ထိုင္းမႈိင္းမႈ၊ ပ်င္းရိမႈ၊ အိ္ပ္ခ်င္မူးတူး၊ အူတူတူ၊
အတတ၊ ထုံအမႈမရွိဘဲ ခ်က္ခ်င္း ေတာင္းရမယ္။ ဥပေဒဟာ
ငထုံ၊ ငပ်င္းေတြကို အကူအညီမေပးဘူးတဲ့။
(ခ) ကိုယ့္ရပိုင္ခြင့္ကို ထိပါးလာရင္ ခ်က္ခ်င္းႏိုးႏိုးၾကားၾကား၊
သြက္သြက္လက္လက္၊ တက္တက္ႂကြႂကြ၊ ဖ်တ္ဖ်တ္လတ္လတ္၊
အားစိုက္ထုတ္ၿပီး ခုခံကာကြယ္ရမယ္။ ေတာင္းဆိုရမယ္။
ဥပေဒက ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြကို အကူအညီေပးတယ္တဲ့။
(ဂ) ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တည္ရွိတဲ့ တရားမွ်တမႈ အခြင့္အေရးေတြကို
ထႂကြလုံ႕လရွိသူကိုသာ ေပးအပ္တယ္။
အခြင့္အေရး ေတာင္းသင့္တဲ့အခ်ိန္ မေတာင္းဘဲ
အိပ္ေပ်ာ္ေနသူကို မေပးဘူးတဲ့။
(မေရႊျမႏွင့္ ေမာင္မိုးေႏွာင္းအမႈ)
(ဃ) လူေတြဟာ လုပ္သင့္တဲ့အလုပ္ကို လုပ္သင့္တဲ့အခ်ိန္မွာ
မပ်က္မကြက္ အားႀကိဳးမာန္တက္ ျပဳလုပ္ရမယ္တဲ့။
(င) ေျပာသင့္တဲ့စကားကိုလည္း ေျပာသင့္တဲ့အခ်ိန္မွာ
(မွန္သည္၊ မွားသည္) ခ်က္ခ်င္းတုံ႔ျပန္ေျပာဆိုရမယ္တဲ့။
(စ) ေျပာသင့္၊ ျငင္းသင့္တဲ့စကားကို မျငင္းခဲ့ဘဲ ဆိတ္ဆိတ္ေနရင္
တစ္ဖက္လူက ေျပာတာ၊ စြပ္စြဲတာကို မွန္တယ္လို႔ ဝန္ခံ ရာ
ေရာက္တယ္တဲ့။
(ဆိတ္ဆိတ္ေန ေထာင္တန္ဆိုတဲ့ စကားနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ပဲ)
ေနာက္မွ ျငင္းလာရင္ ေနာက္မွ အႀကံရလို႔
အႀကံအဖန္ ထုေခ်တာလို႔ မွတ္ယူတယ္တဲ့။
ဒီဥပေဒဆိုရိုး မွတ္ယူခ်က္ေတြကို အေျခခံၿပီးေတာ့
ကာလစည္းကမ္းသတ္ အက္ဥပေဒဆိုတာ ျပဠာန္းထားတာ
ရွိတယ္။

ဒီအက္ဥပေဒရဲ႕ ပုဒ္မ-၃ မွာ
“ဤဥပေဒက သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ကာလေက်ာ္မွ
စြဲဆိုလာတဲ့ တရားမႀကီးမႈ၊ ေလွ်ာက္ထားမႈ၊ အယူခံမႈေတြကို
(တစ္ဖက္အမႈသည္က မေခ်ပေပမယ့္) တရားရုံးက ပလပ္ရမည္”
လို႔ အတိအလင္း ျပဠာန္းထားတယ္။

* ဒီဥပေဒ ဟာ အမႈတစ္ခုရဲ႕ (မွန္/မွား)နဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ဘူး။
* ဘယ္တရားသူႀကီးကမွ မတရားပါဘူးဗ်ာဆိုၿပီး
“ဆင္ျခင္တုံတရား” က်င့္သုံးလို႔ မရဘူး။
* ဒီဥပေဒျပဠာန္းခ်က္ကို ေက်ာ္ၿပီး အမႈအေၾကာင္း၊ တရားမွ်တမႈ၊
သာ နာ ညီမွ်မႈေတြကို စဥ္းစားဆုံးျဖတ္လို႔ မရဘူး။
* ဒီဥပေဒကို မသိနားမလည္လို႔ပါဆိုၿပီး ထုေခ်လို႔လည္း
မရဘူးဗ်။

ကိုျဖဴ = “အခ်ိန္ရွိခိုက္ လုံ႕လစိုက္” ဆိုတာ တယ္မွန္တာပါကလား။

ယူတီေက = ဒါေၾကာင့္ ကာလစည္းကမ္းသတ္ ဥပေဒအရ -

ဥပမာ(၁) 
ေသဒဏ္က်တဲ့အမႈဟာ (၇)ရက္အတြင္း အယူခံဝင္ရပါတယ္။ အ
ယူခံရက္ေက်ာ္သြားရင္ သူ သတ္/ မသတ္ မစဥ္းစားဘဲ
ပယ္ရပါတယ္။

ဥပမာ(၂)
ၿမိဳ႕နယ္တရားရုံးက ေထာင္ဒဏ္စီရင္ခ်က္အေပၚ
ခရိုင္တရားရုံးကို ရက္ေပါင္း(၃ဝ)အတြင္း အယူခံဝင္ရ ပါမယ္။
ေက်ာ္ရင္ အယူခံပယ္ပါတယ္။

ဥပမာ(၃)
ဟိုတယ္ခ၊ စားေသာက္စရိတ္ရလိုမႈဟာ
တည္းခိုစားေသာက္တဲ့ေန႔က (၁)ႏွစ္အတြင္း စြဲရပါတယ္။
ေက်ာ္ ရင္ မရေတာ့ပါဘူး။

ဥပမာ(၄) 
ဆြဲခ်ခံရတဲ့ေန႔က (၆)လအတြင္း တရားစြဲရပါတယ္။

ဥပမာ (၅) (၆) (၁၄)
(၁)ႏွစ္အတြင္း စြဲရပါမယ္။

ဥပမာ (၇) (၈) (၉) (၁ဝ)
(၃)ႏွစ္အတြင္း တရားစြဲရပါမယ္။

ဥပမာ (၁၁)(၁၂)
(၆)ႏွစ္အတြင္း တရားစြဲရပါမယ္။

ဥပမာ (၁၃) (၁၅)
က်ဴးေက်ာ္တဲ့ေန႔ကစ၍ (၁၂)ႏွစ္အတြင္း စြဲရပါမယ္။

သတ္မွတ္ကာလေက်ာ္မွ စြဲဆိုလာရင္ တရားရုံးက
ခင္ဗ်ားမွန္တယ္။ တစ္ဖက္က မွားတယ္။
ခင္ဗ်ားက တရားတယ္။ တစ္ဖက္က မတရားဘူး။
ခင္ဗ်ားေတာင္းတာ မွ်တတယ္ဆိုတာကို မစဥ္းစားေတာ့ဘဲ
စြဲဆိုလာတဲ့အမႈကို ပယ္ခ်ရပါတယ္ဗ်ာ။
တစ္ဖက္လူကလည္း တရားရုံးကို အမႈမွန္ေသာ္လည္း
ကာလစည္းကမ္းေက်ာ္လို႔ “ပယ္ေတာ္မူပါ” လို႔ ေျပာလိုက္ရုံပါပဲ။
ရုံးက ပယ္ရပါေတာ့တယ္။

ကိုျဖဴ = ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ့လူေတြ၊ အဂတိလိုက္စားတဲ့လူေတြ၊
မဟုတ္မတရားတာ အကုန္လုပ္တဲ့လူေတြအ ေပၚ
တရားစြဲဖို႔ အခ်ိန္ကာလ စည္းကမ္း
ဘယ္ေလာက္သတ္မွတ္ထားသလဲဆရာ။

ယူတီေက = ျပစ္မႈေတြမွာ အခ်ိန္ကန္႔သတ္ခ်က္ မရွိပါဘူး။
ဘယ္အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ တရားစြဲလို႔ရပါတယ္။
အေျခအေန ေပးတဲ့အခါမွ တရားစြဲရင္လည္း ရပါတယ္။

UTK (မဟာဝိဇၨာ၊ သိပၸံ၊ ဥပေဒ)

credit - U Tun Kyi